Luận văn: Cho vay học sinh sinh viên tại ngân hàng CSXH

Chia sẻ chuyên mục Đề tài Luận văn: Cho vay học sinh sinh viên tại ngân hàng CSXH hay nhất năm 2023 cho các bạn học viên ngành đang làm Luận văn tham khảo nhé. Với những bạn chuẩn bị làm bài khóa luận tốt nghiệp thì rất khó để có thể tìm hiểu được một đề tài hay, đặc biệt là các bạn học viên đang chuẩn bị bước vào thời gian lựa chọn đề tài làm Luận văn thì với đề tài Luận văn: Cho vay học sinh, sinh viên tại ngân hàng Chính sách Xã hội Thị xã Ba Đồn, tỉnh Quảng Bình dưới đây chắc hẳn sẽ cho các bạn cái nhìn tổng quát hơn về đề tài này.

LỜI MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài luận văn

Cho vay học sinh, sinh viên ở Việt nam đã được triển khai thực hiện từ năm 1994. Qua các thời kỳ, chính sách cho vay HSSV nước ta đã có những thay đổi phù hợp với tình hình thực tế để hỗ trợ tốt nhất cho HSSV có hoàn cảnh khó khăn được tiếp tục học tập. Đặc biệt là sự ra đời của Quyết định 157/2007/QĐ-TTg ngày 27/9/2007 của Thủ tướng Chính phủ về cho vay đối với HSSV do NHCSXH đảm nhiệm đã nhận được sự đồng thuận của xã hội và đánh giá đây là chính sách đạt hiệu quả cả về giá trị thực tiễn và ý nghĩa nhân văn. Chính sách cho vay ưu đãi đối với HSSV có hoàn cảnh khó khăn với mục đích giúp con em gia đình có hoàn cảnh khó khăn yên tâm học tập, không còn tình trạng HSSV trúng tuyển không thể nhập học hoặc phải bỏ học vì lý do không có tiền đóng học phí và trang trải các chi phí học tập. Luận văn: Cho vay học sinh sinh viên tại ngân hàng CSXH

Quảng Bình nói chung và Thị xã Ba Đồn nói riêng là nơi có truyền thống hiếu học, hàng năm có hàng ngàn học sinh thi đỗ vào các trường đại học, cao đẳng và trung học chuyên nghiệp, dạy nghề. Tuy nhiên đời sống của dân cư còn gặp nhiều khó khăn, là tỉnh thường xuyên xảy ra thiên tai, bảo lụt, dịch bệnh, việc cho con em theo học các trường thực sự là gánh nặng, nhất là những gia đình có hai đến ba con cùng theo học.

Từ những năm đầu triển khai chương trình HSSV theo quyết định 157/2007/QĐ-TTg, dư nợ tăng nhanh qua các năm tuy nhiên những năm gần đây có phần chững lại, phạm vi cho vay cũng như hiệu quả của cho vay ưu đãi HSSV đã nảy sinh nhiều bất cập, việc nhận diện và xác nhận đối tượng vay vốn còn lúng túng, một số chính quyền địa phương còn chưa thực sự quan tâm còn giao khoán cho các hội và tổ trưởng … làm hạn chế việc mở rộng cho vay chương trình này ảnh hưởng đến việc thực hiện chủ trương lớn của nhà nước trong mục tiêu phát triển nguồn nhân lực.

Để nguồn vốn cho vay HSSV phát huy được hiệu quả, đạt được mục tiêu đề ra cần phải có sự phối kết hợp giữa các cấp, các ngành, các tổ chức hội đoàn thể, các tổ tiết kiệm và vay vốn, các hộ gia đình và học sinh sinh viên trong việc quản lý, giám sát, sử dụng vốn vay. Xuất phát từ yêu cầu lý luận và mong muốn hoạt động cho vay ưu đãi đối với học sinh sinh viên có hoàn cảnh khó khăn tại ngân hàng CSXH Thị xã Ba Đồn ngày còn có chất lượng tốt hơn. Đó là lý do tác giả chọn đề tài: “Cho vay đối với học sinh, sinh viên tại NHCSXH Thị xã Ba Đồn, tỉnh Quảng Bình” làm nội dung nghiên cứu luận văn thạc sỹ.

CÓ THỂ BẠN QUAN TÂM ĐẾN DỊCH VỤ:

===>>>  Dịch Vụ Viết Thuê Luận Văn Thạc Sĩ Tài Chính – Ngân Hàng

2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn Luận văn: Cho vay học sinh sinh viên tại ngân hàng CSXH

Từ khi Quyết định 157/2007/QĐ-TTg ngày 27/9/2007 của Thủ tướng Chính phủ về cho vay đối với học sinh sinh viên có hiệu lực, đã có nhiều công trình nghiên cứu khoa học trong nước, bàn về chương trình cho vay ở những cấp độ và giác độ khác nhau, có thể nêu một số công trình nghiên cứu ở Việt Nam như sau:

Giải pháp phát triển tín dụng đối với học sinh sinh viên tại Ngân hàng Chính sách xã hội Việt Nam” của tác giả Phạm Thị Thanh An năm 2013. Luận văn đã làm rõ thực trạng và đề xuất một số giải pháp nhằm phát triển cho vay đối với học sinh sinh viên tại NHCSXH Việt Nam.

Đánh giá hiệu quả chương trình tín dụng học sinh sinh viên nông thôn tại NHCSXH huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên” của tác giả Hà Xuân Lanh năm 2014. Luận văn đã làm rõ thực trạng và đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả của chương trình tín dụng học sinh sinh viên nông thôn phù hợp với yêu cầu thực tiễn tại huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên.

Tín dụng đối với học sinh sinh viên tại Chi nhánh Ngân hàng chính sách xã hội tỉnh Quảng Bình” của tác giả Nguyễn Thị Ngọc Quỳnh năm 2016. Luận văn đã làm rõ thực trạng và đề xuất một số giải pháp nhằm quản lý tốt hơn hoạt động cho vay HSSV tại NHCSXH tỉnh Quảng Bình. Luận văn: Cho vay học sinh sinh viên tại ngân hàng CSXH

Các công trình trên đã tiếp cận và giải quyết nhiều nội dung về tín dụng đối với HSSV về nghiên cứu tổng thể toàn quốc, có công trình chỉ nghiên cứu tín dụng đối với HSSV nông thôn, có công trình nghiên cứu về kết quả hoạt động quản lý tín dụng HSSV phù hợp với địa phương cụ thể. Riêng nghiên cứu về cho vay đối với HSSV trên địa bàn Thị xã Ba Đồn chưa có một công trình nào đề cập đến.

Chính vì vậy, luận văn sẻ đi sâu nghiên cứu cho vay đối với HSSV tại Ngân hàng NHCSXH Thị xã Ba Đồn với mục tiêu hướng tới nâng cao hiệu quả của chương trình. Để thực hiện đề tài, tác giả đã kế thừa những ý tưởng về cơ sở lý luận và một số nội dung liên quan từ những tài liệu trong và ngoài nước để phục vụ cho quá trình nghiên cứu thực trạng và đề xuất các giải pháp của đề tài. Tác giả xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu mới, không trùng lặp và độc lập của tác giả. Các số liệu kết quả nêu trong đề tài này là trung thực và có nguồn gốc trích dẫn rõ ràng.

3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn

Mục đích:

Trên cơ sở lý luận về cho vay đối với HSSV của ngân hàng và từ thực tế cho vay đối với HSSV tại Ngân hàng CSXH Thị xã Ba Đồn, luận văn có những phân tích về hiệu quả của chương trình, những khó khăn, tồn tại và nguyên nhân từ đó đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện cho vay đối với HSSV tại NHCSXH Thị xã Ba Đồn.

Nhiệm vụ:

  • Hệ thống hóa những vấn đề lý thuyết về cho vay ngân hàng, cho vay đối với HSSV; tìm hiểu và rút ra kinh nghiệm về cho vay đối với HSSV của một số quốc gia trên thế giới.
  • Phân tích, đánh giá thực trạng hoạt động cho vay đối với HSSV tại NHCSXH Thị xã Ba Đồn.
  • Đề xuất các giải pháp và kiến nghị nhằm hoàn thiện cho vay đối với HSSV tại NHCSXH Thị xã Ba Đồn.

4. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu

Đối tượng nghiên cứu:

Đối tượng nghiên cứu của đề tài là cho vay đối với HSSV tại NHCSXH Thị xã Ba Đồn.

Phạm vi nghiên cứu:

  • Về không gian: Luận văn nghiên cứu trong phạm vi thị xã Ba Đồn, tỉnh Quảng Bình.
  • Về thời gian: Thời gian khảo sát thực tế từ năm 2014 đến năm 2016.

5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu

Phương pháp luận:

Luận văn áp dụng phương pháp luận của chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử.

Phương pháp nghiên cứu:

Để thực hiện đề tài nghiên cứu, tác giả đã dựa trên cơ sở các tài liệu thu thập được, bằng phương pháp thống kê và so sánh giữa các năm, các chỉ tiêu, để thấy được những kết quả đạt được và hạn chế trong việc cho vay đối với HSSV. Bên cạnh đó, đề tài còn sử dụng phương pháp phân tích tổng hợp, đánh giá thực trạng phát triển, rút ra nguyên nhân và tìm hướng giải quyết.

6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn Luận văn: Cho vay học sinh sinh viên tại ngân hàng CSXH

Về mặt lý luận:

Hệ thống hóa những vấn đề mang tính lý luận về cho vay đối với HSSV.

Về thực tiễn:

Đề tài đánh giá thực trạng và hiệu quả hoạt động cho vay đối với HSSV, từ đó đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện chương trình cho vay này, và đây là cơ sở để NHCSXH Thị xã Ba Đồn tham khảo nhằm bổ sung, hoàn thiện quy trình cho vay đối với HSSV.

7. Kết cấu của luận văn

Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, luận văn bao gồm ba chương:

Chương 1: Cơ sở khoa học về cho vay đối với học sinh sinh viên của ngân hàng

Chương 2: Thực trạng cho vay đối với học sinh viên tại ngân hàng chính sách xã hội Thị xã Ba Đồn, tỉnh Quảng Bình.

Chương 3: Định hướng và giải pháp hoàn thiện cho vay đối với học sinh sinh viên tại ngân hàng chính sách xã hội Thị xã Ba Đồn, tỉnh Quảng Bình

CHƯƠNG 1: CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ CHO VAY ĐỐI VỚI HỌC SINH SINH VIÊN CỦA NGÂN HÀNG

1.1. Lý luận về cho vay ngân hàng Luận văn: Cho vay học sinh sinh viên tại ngân hàng CSXH

1.1.1. Khái niệm

Cho vay là một phạm trù kinh tế và nó cũng là sản phẩm của nền kinh tế hàng hóa. Cho vay ra đời và tồn tại qua nhiều hình thái kinh tế xã hội, là việc một bên (bên cho vay) cung cấp nguồn tài chính cho đối tượng khác (bên đi vay) trong đó bên đi vay sẻ hoàn trả tài chính cho bên cho vay trong một thời hạn thỏa thuận và thường kèm theo lãi suất.

Quan hệ cho vay ra đời và tồn tại từ đòi hỏi khách quan của quá trình tuần hoàn vốn để giải quyết vấn đề dư thừa, thiếu hụt vốn diễn ra thường xuyên giữa các chủ thể trong nền kinh tế.

Cho vay ngân hàng là quan hệ chuyển nhượng vốn giữa ngân hàng với các chủ thể khác trong nền kinh tế; trong mối quan hệ này, ngân hàng giữ vai trò là người cho vay (chủ nợ). Ngân hàng thực hiện đầu tư vốn vào các chủ thể có nhu cầu về vốn trong nền kinh tế. [20]

1.1.2. Đặc điểm của cho vay Ngân hàng

Cho vay ngân hàng có 5 đặc điểm của cho vay nói chung như sau:

Thứ nhất, cho vay ngân hàng dựa trên cơ sở của lòng tin. Ngân hàng chỉ cho vay khi có lòng tin vào khách hàng sử dụng vốn vay đúng mục đích, hiệu quả và có khả năng hoàn trả nợ vay (gốc, lãi) đúng hạn; còn người đi vay thì tin tưởng vào khả năng kiếm được tiền trong tương lai để trả được nợ gốc và lãi vay. Đây là đặc điểm quan trọng nhất, từ đó tạo ra các đặc điểm tiếp theo. Luận văn: Cho vay học sinh sinh viên tại ngân hàng CSXH

Thứ hai, cho vay là sự chuyển nhượng một tài sản có thời hạn hay có tính hoàn trả, mọi khoản cho vay của ngân hàng đều phải có thời hạn, bảo đảm cho ngân hàng hoàn trả vốn huy động. Để xác định thời hạn cho vay hợp lý, ngân hàng phải căn cứ vào tính chất thời hạn nguồn vốn của mình và quá trình luân chuyển vốn của đối tượng vay. Nếu ngân hàng có nguồn vốn dài hạn ổn định, thì có thể cho vay dài hạn nhiều; nếu nguồn vốn không ổn định và kỳ hạn ngắn, mà cấp nhiều cho vay dài hạn thì sẽ gặp rủi ro thanh khoản. Mặt khác, thời hạn cho vay phải phù hợp với chu kỳ luân chuyển vốn của đối tượng vay thì người vay mới có điều kiện trả nợ vay đúng hạn. Nếu ngân hàng xác định thời hạn vay nhỏ hơn chu kỳ luân chuyển vốn của đối tượng vay thì khách hàng không có đủ nguồn để trả nợ khi đến hạn, gây khó khăn cho khách hàng. Ngược lại, nếu thời hạn cho vay lớn hơn chu kỳ luân chuyển vốn sẽ tạo điều kiện cho khách hàng sử dụng vốn vay không đúng mục đích, tiềm ẩn rủi ro cho vay cho ngân hàng.

Thứ ba, cho vay ngân hàng phải trên nguyên tắc không chỉ hoàn trả gốc mà phải cả lãi. Nếu không có sự hoàn trả thì không được coi là cho vay. Giá trị hoàn trả phải lớn hơn giá trị cho vay (giá trị gốc), nghĩa là ngoài việc hoàn trả giá trị gốc, khách hàng phải trả cho ngân hàng một khoản lãi, đây chính là giá của quyền sử dụng vốn vay. Khoản lãi phải luôn là một số dương, có như vậy mới bù đắp được chi phí hoạt động và tạo ra lợi nhuận, phản ánh bản chất hoạt động kinh doanh của ngân hàng.

Thứ tư, cho vay là hoạt động tiềm ẩn rủi ro cao cho ngân hàng. Việc đánh giá độ an toàn của hồ sơ vay vốn là rất khó. Vì luôn tồn tại thông tin bất cân xứng dẫn đến lựa chọn đối nghịch và rủi ro đạo đức. Ngoài ra việc thu hồi vốn vay phụ thuộc không những vào bản thân khách hàng, mà còn phụ thuộc vào môi trường hoạt động, ngoài tầm kiểm soát của khách hàng như biến động về giá cả, lãi suất, tỷ giá, lạm phát, thiên tai… Khi khách hàng gặp khó khăn do môi trường kinh doanh thay đổi, dẫn đến khó khăn trong việc trả nợ, điều này khiến cho ngân hàng gặp rủi ro cho vay.

Thứ năm, cho vay phải trên cơ sở cam kết hoàn trả vô điều kiện. Quá trình xin vay và cho vay diễn ra trên cơ sở những căn cứ pháp lý chặt chẽ như: Hợp đồng tín dụng, hợp đồng thế chấp, cầm cố cho bên thứ ba vay vốn, hợp đồng bảo lãnh, khế ước nhận nợ…, trong đó bên đi vay phải cam kết hoàn trả vô điều kiện khoản vay cho ngân hàng khi đến hạn.

Để hiểu rõ hơn khái niệm cho vay, ta so sánh với nợ (ví dụ, nợ thuế, nợ lương của doanh nghiệp). Nợ cũng mang đầy đủ các đặc điểm trên nhưng rộng hơn vì không có đặc điểm phải trả lãi.

Từ đặc điểm trên cho thấy, cho vay ngân hàng phải đảm bảo được hai nguyên tắc cơ bản sau:

Thứ nhất, vốn vay phải được sử dụng đúng mục đích.

Thứ hai, vốn vay phải được hoàn trả cả gốc và lãi đúng thời hạn đã cam kết trong hợp đồng.

1.1.3. Vai trò của cho vay Ngân hàng Luận văn: Cho vay học sinh sinh viên tại ngân hàng CSXH

1.1.3.1. Đối với nền kinh tế

Thứ nhất, cho vay ngân hàng thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và việc làm. Bởi vì nó góp phần tăng lượng vốn đầu tư và hiệu quả đầu tư. Điều này xuất phát từ chức năng cơ bản của thị trường tài chính nói chung và thị trường cho vay ngân hàng nói riêng là luân chuyển vốn từ những người (cá nhân, hộ gia đình, doanh nghiệp, chính phủ) có nguồn vốn thặng dư tạm thời (do chi tiêu ít hơn thu nhập) đến những người thiếu hụt (do nhu cầu chi tiêu vượt quá thu nhập). Tại sao việc luân chuyển vốn từ người tiết kiệm sang người sử dụng lại quan trọng với nền kinh tế?

Nếu không có ngân hàng, thì việc luân chuyển vốn giữa các chủ thể trong nền kinh tế sẽ ách tắc, vốn sẽ nằm chết trong dân. Chính vì vậy, kênh luân chuyển vốn qua ngân hàng có ý nghĩa rất lớn trong việc thúc đẩy tăng lượng vốn đầu tư cho nền kinh tế.

Cho vay ngân hàng không chỉ làm tăng vốn mà còn đồng thời giúp phân bổ hiệu quả các nguồn lực tài chính trong nền kinh tế. Bởi vì, những người tiết kiệm không đồng thời là những người có cơ hội đầu tư sinh lời cao. Thông qua cho vay ngân hàng mà vốn từ những người thiếu các dự án đầu tư hiệu quả được ngân hàng cho vay tới những người có dự án đầu tư hiệu quả hơn nhưng thiếu vốn. Người đầu tư và ngân hàng đều nỗ lực sử dụng vốn hiệu quả để tránh không trả được nợ dẫn đến bị phát mại tài sản, giải thể hoặc phá sản. Kết quả là nền kinh tế tăng trưởng, tạo công ăn việc làm và năng suất lao động cao hơn.

Cho vay ngân hàng là người hỗ trợ đắc lực cho việc phát triển tín dụng thương mại của chiết khấu thương phiếu. Qua đó, tạo điều kiện thuận lợi cho việc phát triển hoạt động mua bán giữa các doanh nghiệp và tăng trưởng kinh tế.

So với kênh dẫn đối với thị trường chứng khoán thì cho vay có vai trò quan trọng hơn nhiều do giảm được chi phí giao dịch và giảm thông tin bất cân xứng. Luận văn: Cho vay học sinh sinh viên tại ngân hàng CSXH

Thứ hai, là công cụ điều tiết kinh tế xã hội của nhà nước. Thông qua việc đầu tư vốn cho vay vào những ngành nghề, khu vực kinh tế trọng điểm sẽ thúc đẩy sự phát triển của các ngành nghề, khu vực kinh tế đó, hình thành nên cơ cấu kinh tế hiệu quả. Việt Nam đã thực hiện cho vay hỗ trợ lãi suất, bảo lãnh cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa vay ngân hàng.

Thông qua lãi suất, cho vay ngân hàng góp phần lưu thông tiền tệ, ổn định giá trị đồng tiền. Ở Việt Nam, cho vay ngân hàng là kênh quan trọng truyền tải vốn tài trợ của nhà nước tới nông nghiệp, nông thôn, góp phần xóa đói giảm nghèo, ổn định chính trị, xã hội.

1.1.3.2. Đối với Khách hàng

Thứ nhất, cho vay ngân hàng đáp ứng kịp thời nhu cầu về số lượng và chất lượng vốn cho khách hàng. So với cho vay thương mại và cho vay cá nhân nặng lãi thì cho vay ngân hàng có vai trò quan trọng với khách hàng. Với các ưu điểm như không hạn chế về thời gian vay, về mục đích sử dụng, nhanh chóng, dễ tiếp cận và có khả năng đáp ứng được nhu cầu vốn lớn nên cho vay ngân hàng thỏa mãn được nhu cầu đa dạng của khách hàng.

Qua đó, cho vay ngân hàng giúp nhà đầu tư kịp thời tận dụng được cơ hội kinh doanh, giúp các gia đình nâng cao được chất lượng cuộc sống.

Thứ hai, cho vay ngân hàng góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng vốn cho doanh nghiệp. So với việc sử dụng vốn chủ sở hữu thì cho vay ngân hàng ràng buộc trách nhiệm khách hàng phải hoàn trả vốn gốc và lãi trong thời hạn nhất định như thỏa thuận. Do đó, buộc khách hàng phải nỗ lực, tận dụng hết khả năng của mình để sử dụng vốn vay hiệu quả nhằm đảm bảo nghĩa vụ trả nợ cho ngân hàng.

1.1.3.3. Đối với Ngân hàng Luận văn: Cho vay học sinh sinh viên tại ngân hàng CSXH

Thứ nhất, đem lại lợi nhuận quan trọng nhất cho ngân hàng. Cho vay là hoạt động truyền thống, chiếm tỷ trọng lớn nhất trong tổng tài sản có (khoảng 69%) và mang lại nguồn thu nhập chủ yếu cho ngân hàng (70% đến 90%). Mặc dù tỷ trọng hoạt động cho vay đang có xu hướng giảm trên thị trường tài chính, nhưng hoạt động cho vay ngân hàng vẫn luôn là nghiệp vụ mang lại lợi nhuận quan trọng nhất đối với mỗi ngân hàng.

Thứ hai, thông qua hoạt động cho vay, ngân hàng mở rộng được các loại hình dịch vụ khác như thanh toán, thu hút tiền gửi, kinh doanh ngoại tệ, tư vấn… Từ đó đa dạng hóa hoạt động kinh doanh, tăng lợi nhuận và giảm thiểu rủi ro khi Ngân hàng Trung ương thắt chặt tiền tệ hoặc khi gặp rủi ro cho vay.

1.1.4. Phân loại cho vay ngân hàng

Khi nền kinh tế thị trường càng phát triển, xu hướng tự do hóa càng sâu sắc, thì các ngân hàng càng nghiên cứu đưa ra các hình thức cho vay đa dạng nhằm đáp ứng tốt nhất nhu cầu khác nhau của khách hàng, từ đó đa dạng hóa danh mục đầu tư, thu hút khách hàng, tăng lợi nhuận, thực hiện phân tán rủi ro và đứng vững trong cạnh tranh. Để quản lý tốt hoạt động cho vay (qua phân tích, đánh giá số liệu và ban hành quy trình cho vay phù hợp), người ta phân loại cho vay theo một số tiêu chí sau:

  • Căn cứ vào thời hạn cho vay, thì cho vay gồm cho vay ngắn hạn, cho vay trung hạn và cho vay dài hạn.
  • Căn cứ vào bảo đảm cho vay, thì cho vay gồm cho vay có bảo đảm và cho vay không có bảo đảm.
  • Căn cứ vào mục đích sử dụng vốn vay, thì cho vay gồm cho vay bất động sản, cho vay công thương nghiệp, cho vay nông nghiệp, cho vay tiêu dùng, cho vay đầu tư tài chính.
  • Căn cứ vào chủ thể vay vốn, cho vay gồm cho vay doanh nghiệp, cho vay cá nhân, hộ gia đình (cho vay bán lẻ), cho vay cho các tổ chức tài chính.
  • Căn cứ vào phương thức hoàn trả nợ vay, cho vay gồm cho vay hoàn trả nhiều lần, cho vay hoàn trả một lần, cho vay hoàn trả theo yêu cầu.
  • Căn cứ vào hình thái của cho vay, thì cho vay gồm cho vay bằng tiền, cho vay bằng tài sản, cho vay bằng uy tín.
  • Căn cứ vào xuất xứ cho vay, thì cho vay gồm cho vay trực tiếp và tín dụng cho vay.
  • Ngoài ra còn có các loại cho vay khác như cho vay nội tệ, cho vay ngoại tệ, cho vay vàng, cho vay trong nước, cho vay quốc tế.

1.1.5. Quy trình cho vay Luận văn: Cho vay học sinh sinh viên tại ngân hàng CSXH

Quy trình cho vay là căn cứ tổng hợp của ngân hàng từ bước tiếp nhận hồ sơ vay vốn của khách hàng cho đến khi có quyết định cho vay, giải ngân, giám sát cho vay và thu hồi nợ, gia hạn nợ.

Việc xác lập và hoàn thiện một quy trình cho vay hợp lý đặc biệt quan trọng đối với một ngân hàng thương mại. Một quy trình cho vay hợp lý sẽ giúp cho ngân hàng nâng cao chất lượng và giảm thiểu rủi ro trong hoạt động cho vay khách hàng. Ngoài ra đó còn là cơ sở cho việc phân định quyền, trách nhiệm cho các bộ phận thực hiện quy trình cho vay, là cơ sở để thiết lập các hồ sơ, thủ tục vay vốn. Quy trình cho vay thông thường phải trải qua 6 giai đoạn sau:

Tiếp nhận và lập hồ sơ cho vay: Lập hồ sơ cho vay là khâu căn bản đầu tiên của quy trình cho vay, bao gồm các giai đoạn từ khi cán bộ tín dụng tiếp xúc với khách hàng có nhu cầu vay vốn đến khi thu thập đầy đủ hồ sơ và trình báo cáo đánh giá về khách hàng và nhu cầu vay. Các giai đoạn của bước này như sau:

Tiếp nhận, thu thập hồ sơ khách hàng: Là khâu thu thập các thông tin cá nhân làm cơ sở cho việc đánh giá chính xác khách hàng, khả năng tài chính, nhu cầu vốn hợp lý và hiệu quả phương án kinh doanh.

Thu thập hồ sơ: Tùy theo mức độ quan hệ giữa khách hàng và ngân hàng, hình thức cho vay và quy mô cho vay, cán bộ tín dụng yêu cầu khách hàng lập hồ sơ với những thông tin yêu cầu khác nhau. Nhìn chung, bộ hồ sơ đề nghị cho vay cần thu thập những thông tin sau:

  • Thông tin về năng lực pháp lý và năng lực hành vi của khách hàng.
  • Thông tin về khả năng tài chính của khách hàng (khả năng hoản trả vốn vay).
  • Thông tin về tài sản bảo đảm.
  • Thông tin về phương án đề nghị tài trợ.

Để thu thập được thông tin trên, ngân hàng yêu cầu khách hàng nộp các loại giấy tờ sau:

  • Hồ sơ pháp lý: Chứng minh nhân dân, hộ khẩu, đăng ký kinh doanh, đăng ký mẫu dấu, điều lệ doanh nghiệp,v.v…
  • Hồ sơ tài chính: Báo cáo tài chính (doanh nghiệp), Giấy tờ về nguồn thu của cá nhân (hợp đồng cho thuê nhà, thuê xe, hợp đồng lao động, quyết định bổ nhiệm, bảng lương, sao kê tài khoản, v.v…)
  • Hồ sơ phương án: Giấy đề nghị vay vốn, phương án sản xuất kinh doanh và kế hoạch trả nợ, hợp đồng mua bán (hàng hóa, nhà đất, ô tô, v.v…)
  • Hồ sơ tài sản bảo đảm: Giấy tờ chứng minh quyền sở hữu tài sản của khách hàng (Quyền sử dụng đất, đăng ký xe, v.v …)
  • Các giấy tờ khác.

Sau khi đầy đủ hồ sơ khách hàng, cán bộ tín dụng sẽ lập báo cáo đánh giá về khách hàng và nhu cầu vay, và chuyển hồ sơ sang bước Phân tích cho vay.

Phân tích cho vay: Phân tích cho vaylà phân tích khách hàng trong quan hệ cho vay để xác định khả năng hiện tại và tương lai của khách hàng trong việc sử dụng vốn vay và hoàn trả nợ vay. Quy trình phân tích cho vay gồm quá trình thẩm tra trước, trong và sau khi cho vay. Dựa trên thái độ khách hàng từ đó đưa ra nhận xét và quyết định cho vay. Phân tích cho vay nhằm xác định trước những tình huống có thể xảy ra dẫn đến rủi ro cho ngân hàng, dự đoán khả năng khắc phục những rủi ro đó, dự kiến những biện pháp giảm thiểu rủi ro và hạn chế tổn thất cho ngân hàng.

Quyết định cho vay: Là khâu quan trọng trong quy trình cho vay vì nó ảnh hưởng lớn trực tiếp đến các khâu sau và ảnh hưởng đến uy tín, chất lượng hiệu quả hoạt động cho vay của ngân hàng. Đây là khâu khó xử lý nhất và thường dễ mắc sai lầm nhất. Có hai loại sai lầm cơ bản thường mắc phải trong khâu này là: Quyết định cho vay đối với khách hàng không tốt và từ chối cho vay đối với một khách hàng tiềm năng. Nhằm hạn chế sai lầm, trong khâu quyết định cho vay ngân hàng thường chú trọng hai vấn đề sau: Thu thập thông tin và xử lý một cách chính xác để làm cơ sở ra quyết định cho vay, trao quyền quyết định cho hội đồng cho vay hoặc những người có năng lực ra quyết định. Sau khi ra quyết định cho vay, kết quả có thể là chấp nhận hoặc từ chối cho vay tùy theo kết quả của quá trình phân tích cho vay. Nếu từ chối cho vay, ngân hàng sẽ có văn bản trả lời và giải thích lý do cho khách hàng. Nếu chấp thuận cho vay thì cán bộ tín dụng sẽ thảo hợp đồng cho vay và hướng dẫn khách hàng ký kết hợp đồng cho vay. Ngoài ra, ngân hàng yêu cầu đối với các khách hàng vay vốn là doanh nghiệp mở tài khoản thanh toán tại ngân hàng để giúp thuận tiện cho việc thanh toán, khi đến kỳ và đảm bảo khả năng kiểm soát nguồn tài chính của khách hàng.

Cán bộ tín dụng có trách nhiệm thu thập hồ sơ, chứng từ giải ngân của khách hàng để thẩm định theo đúng các điều kiện giải ngân trong hợp đồng cho vay. Khi bộ chứng từ nhu cầu rút vốn của khách hàng hợp lệ thì phối hợp với bộ phận liên quan (kế toán tiền vay, ngân quỹ….) thực hiện giải ngân khoản vay theo yêu cầu của khách hàng. Luận văn: Cho vay học sinh sinh viên tại ngân hàng CSXH

Giải ngân vốn vay: Giải ngân là khâu tiếp theo sau khi ký kết hợp đồng cho vay và hoàn thiện các thủ tục cần thiết liên quan. Giải ngân là việc ngân hàng giao một khoản tiền nhất định cho khách hàng trên cơ sở mức cho vay đã cam kết trong hợp đồng. Tuy là khâu tiếp theo nhưng giải ngân cũng là khâu quan trọng vì nó có thể góp phần phát hiện và chấn chỉnh kịp thời những sai sót nếu có ở khâu trước. Nguyên tắc giải ngân là luôn gắn liền vận động tiền tệ với vận động hàng hóa đối ứng nhằm đảm bảo khả năng thu hồi nợ sau này.

Giám sát vốn vay: Sau khi cho vay vốn đối với khách hàng, ngân hàng phải thường xuyên kiểm tra việc sử dụng vốn của ngân hàng có sử dụng đúng mục đích và đem lại hiệu quả hay không. Trong quá trình kiểm tra, cán bộ tín dụng tiến hành phân tích hoạt động của các tài khoản, các báo cáo, kiểm tra cơ sở hoạt động của khách hàng. Nếu các thông tin được phản ánh theo chiều hướng thuận lợi cho thấy chất lượng cho vay được đảm bảo. Ngược lại, khoản vay bị ảnh hưởng đến chất lượng cho vay bị giảm sút, từ đó cần sử dụng các biện pháp xử lý kịp thời như thu hồi nợ trước hạn, ngừng giải ngân, yêu cầu khách hàng bổ sung tài sản thế chấp….

Thu hồi nợ, gia hạn nợ: Khi khoản vay đã đến hạn thanh toán hoặc khi khách hàng vi phạm hợp đồng hoặc khi khách hàng có nhu cầu tất toán trước thời hạn khoản vay thì ngân hàng sẽ tiến hành thu hồi nợ, gia hạn nợ:

Thu nợ: Ngân hàng thu nợ khách hàng theo đúng các điều khoản đã ký kết trong các khoản mục hợp đồng cho vay. Các khoản cho vay đảm bảo hoàn trả đầy đủ và có khả năng trả nợ thì ngân hàng có thể xem xét gia hạn nợ hoặc chuyển sang nợ quá hạn để có biện pháp thích hợp thu hồi đầy đủ nợ với kế toán thực hiện thủ tục chuyển nợ quá hạn, áp dụng các biện pháp kiên quyết thu hồi nợ gốc và lãi, kể cả các biện pháp thu hồi phát mại tài sản theo đúng quy định hiện hành của pháp luật và của ngân hàng.

1.2. Cho vay đối với học sinh sinh viên

1.2.1. Sự cần thiết của cho vay đối với học sinh sinh viên

1.2.1.1. Khái niệm học sinh sinh viên

Căn cứ Điều 83, Mục I, Chương V của Luật Giáo dục số 38/2005/QH11 thì khái niệm học sinh sinh viên được hiểu như sau: Học sinh là người học tại các lớp dạy nghề, trung tâm dạy nghề, trường trung cấp, trường dự bị đại học. Sinh viên là người học tại trường cao đẳng, trường đại học.

1.2.1.2. Vấn đề nghèo đói và nguyên nhân nghèo đói ảnh hưởng đến điều kiện học tập của học sinh sinh viên Luận văn: Cho vay học sinh sinh viên tại ngân hàng CSXH

Để thấy được sự tác động của nghèo đói ảnh hưởng đến điều kiện học tập của HSSV, cần tìm hiểu nguyên nhân gây ra sự nghèo đói. Có thể tổng hợp lại một số nguyên nhân chính gây ra nghèo đói như sau:

Nguyên nhân chủ quan:

Nguyên nhân từ bản thân người nghèo: Người nghèo, phần lớn bị hạn chế nguồn lực về vốn, sức lao động, đất canh tác…, do đó, họ dễ bị rơi vào vòng luẩn quẩn nghèo đói do thiếu nguồn lực. Trình độ học vấn thấp, việc làm thiếu và không ổn định, người nghèo có nguy cơ dễ bị tổn thương do ảnh hưởng của thiên tai và các rủi ro khác. Đông con, bệnh tật và sức khoẻ yếu cũng là yếu tố đẩy con người vào tình trạng đói nghèo và tất nhiên họ nhận thức hạn chế về tương lai con em họ và không khuyến khích việc đi học của con em mình. Do đó, việc đầu tư cho học hành của con em họ không được chú trọng.

Nguyên nhân khách quan:

  • Điều kiện tự nhiên, môi trường: Điều kiện tự nhiên và môi trường có tác động trực tiếp đến đời sống xã hội của dân cư và quá trình phát triển kinh tế của mỗi quốc gia. Đối với các nước đang phát triển, và các nước nghèo rất dễ bị tác động bởi điều kiện tự nhiên, môi trường, khí hậu khắc nghiệt, thiên tai luôn xảy ra: lũ lụt, hạn hán, dịch bệnh, đất đai cằn cỗi, diện tích canh tác ít, địa hình phức tạp, giao thông đi lại khó khăn,… đã làm cho một bộ phận dân cư lâm vào cảnh không nhà cửa, bệnh tật, nghèo đói triền miên. Khi cuộc sống bấp bênh, không có nhà cửa, không có công ăn việc làm thì chắc chắn rằng con em họ không có điều kiện học tập bởi bản thân họ đã không tự lo được cho họ thì sao có điều kiện lo cho con em của họ, cái ăn chưa có đủ sao lo được cái chữ.
  • Kinh tế thị trường và sự phân hoá giàu nghèo: Đây chính là khuyết tật của kinh tế thị trường. Kinh tế thị trường có vai trò rất lớn trong phát triển kinh tế của các quốc gia nhưng mặt khác nó cũng chứa đựng nhiều khuyết tật đó là: tính tự phát cao; mục đích chính là lợi nhuận dẫn tới tình trạng lừa đảo, chộp giật, vi phạm phát luật. Kinh tế thị trường có thể chi phối mọi quan hệ chính trị, xã hội; một số người không có công ăn việc làm, thất nghiệp gia tăng; phân hoá giàu nghèo ngày một lớn, công bằng xã hội bị vi phạm; môi trường sinh thái bị phá huỷ. Do vậy, để đảm bảo định hướng kinh tế của một quốc gia và khắc phục khuyết tật của cơ chế thị trường, đòi hỏi phải có sự quản lý của Nhà nước. Cuộc sống con người thiếu thốn trăm đường trong đó có vấn đề học tập.
  • Chính sách quản lý xã hội: Mỗi quốc gia đều phải có các chính sách phát triển kinh tế, chính sách quản lý xã hội. Các chính sách phù hợp sẽ có tác động tích cực cho mục tiêu xóa đói giảm nghèo. Nhưng ngược lại, các chính sách đó nếu không được phối hợp một cách đồng bộ hoặc được thực thi không tốt sẽ có tác động tiêu cực tới xã hội và khoảng cách giàu nghèo sẽ không những không được thu hẹp mà ngày càng tăng. Khi khoảng cách giàu nghèo càng lớn cũng là nguyên nhân làm cho xu hướng nghèo đói gia tăng và yếu tố tự nhiên là người nghèo không thể tiếp cận được với cái chữ, không có điều kiện học hành và nâng cao trí thức.

1.2.1.3. Khách hàng là học sinh sinh viên trong cho vay ngân hàng

Việt Nam là một quốc gia đang trong giai đoạn phát triển kinh tế, mở cửa hội nhập kinh tế quốc tế. Giáo dục đào tạo là quốc sách hàng đầu, là sự nghiệp của toàn Đảng, toàn dân. Để phát triển sự nghiệp giáo dục, tăng cường hiệu lực quản lý Nhà nước về giáo dục nhằm nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài phục vụ công nghiệp hoá hiện đại hoá đất nước, đáp ứng nhu cầu xây dựng và bảo vệ tổ quốc, vì mục tiêu dân giàu nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ văn minh. Luận văn: Cho vay học sinh sinh viên tại ngân hàng CSXH

Tuy nhiên có một thực tế đáng lo ngại ở nước ta hiện nay là HSSV có hoàn cảnh khó khăn chiếm tỷ lệ cao so với tổng số HSSV đang theo học tại các trường Đại học, Cao đẳng, Trung học chuyên nghiệp, học nghề, nếu không được sự hỗ trợ của Nhà nước thì bộ phận HSSV này khó có thể theo học được, đất nước sẽ mất đi một số lượng lớn nhân tài, những vùng sâu, vùng xa, vùng núi hải đảo không có điều kiện tiếp nhận cán bộ.

Từ những thực tế này, cho vay đối với HSSV nhằm mục đích:

Giúp HSSV giải quyết những khó trong thời gian học tập tại trường, để tiếp tục theo học, giải quyết những khó khăn cho cha mẹ HSSV.

Giúp HSSV và cha mẹ HSSV (hoặc người đỡ đầu) xác định rõ trách nhiệm của mình trong quan hệ vay mượn, khuyến khích người vay sở dụng vốn vào mục đích học tập tốt để sau này ra trường có việc làm thu nhập trả nợ Ngân hàng.

Xét về mặt xã hội, cho vay HSSV góp phần giảm tỷ lệ thất học, phục vụ cho sự phát triển nền kinh tế tri thức, đào tạo những tài năng cho đất nước, tạo điều kiện phát triển giáo dục đáp ứng yêu cầu sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước; góp phần cân đối đào tạo cho các vùng miền và các đối tượng là người học có hoàn cảnh khó khăn vươn lên; giảm bớt sự thiếu hụt cán bộ, rút dần khoảng cách chênh lệch về dân trí về kinh tế giữa các vùng miền, tạo ra khả năng đáp ứng yêu cầu xây dựng bảo vệ đất nước trong giai đoạn mới, cải thiện đời sống một bộ phận HSSV, góp phần đảm bảo an ninh, trật tự, hạn chế được những mặt tiêu cực.

Tăng cường mối quan hệ giữa Nhà trường, Ngân hàng và HSSV…Nêu cao tinh thần tương thân tương ái giúp đỡ lẫn nhau trong sinh hoạt và học tập, tạo niềm tin của thế hệ tri thức trẻ đối với Đảng và Nhà nước.

Như vậy, khách hàng là học sinh sinh viên trong cho vay ngân hàng là những học sinh sinh viên có hoàn cảnh khó khăn về kinh tế, như: HSSV mồ côi cả cha lẫn mẹ hoặc chỉ mồ côi cha hoặc mẹ nhưng người còn lại không có khả năng lao động; HSSV là thành viên của hộ gia đình thuộc một trong các đối tượng: Hộ nghèo theo tiêu chuẩn quy định của pháp luật; Hộ gia đình có mức thu nhập bình quân đầu người tối đa bằng 150% mức thu nhập bình quân đầu người của hộ gia đình nghèo theo quy định của pháp luật; HSSV mà gia đình gặp khó khăn về tài chính do tai nạn, bệnh tật, thiên tai, hoả hoạn, dịch bệnh trong thời gian theo học.

1.2.2. Cho vay đối với học sinh sinh viên Luận văn: Cho vay học sinh sinh viên tại ngân hàng CSXH

1.2.2.1. Khái niệm

Cho vay đối với HSSV là loại hình cho vay đối với đối tượng đặc biệt là HSSV có hoàn cảnh khó khăn. Cho vay HSSV là việc Ngân hàng sử dụng các nguồn lực tài chính do Nhà nước huy động để cho vay HSSV có hoàn cảnh khó khăn đang học Đại học, Cao đẳng, Trung học chuyên nghiệp và học nghề vay nhằm hỗ trợ tiền học phí, mua sắm phương tiện học tập và các chi phí khác phục vụ cho việc học tập tại trường.

1.2.2.2. Đặc trưng cơ bản của cho vay đối với học sinh sinh viên

Cho vay đối với HSSV không thể giống như cơ chế cho vay thông thường mà nó chứa đựng những yếu tố cơ bản sau:

Một là, đây là cho vay không vì mục tiêu lợi nhuận.

Xuất phát từ mục tiêu của cho vay chính sách là không vì mục tiêu lợi nhuận mà là góp phần thực hiện chương trình mục tiêu xóa đói giảm nghèo, ổn định kinh tế – chính trị – xã hội, thể hiện như sau:

  • Về nguồn vốn: được Nhà nước hỗ trợ một phần hoặc toàn bộ nguồn vốn hoạt động cho vay đối với HSSV.
  • Về tổ chức thực hiện cho vay đối với HSSV: được Nhà nước chỉ định hoặc do Nhà nước thành lập.
  • Về mục tiêu của cho vay đối với HSSV: Giúp HSSV đóng học phí và các chi phí liên quan đến học tập từ đó HSSV có điều kiện vươn lên trong học tập.

Hai là, đối tượng được thụ hưởng là HSSV có hoàn cảnh khó khăn đang học Đại học, Cao đẳng, Trung học chuyên nghiệp và học nghề theo học tại các cơ sở đào tạo được thành lập và hoạt động theo quy định của pháp luật Việt Nam. Ba là, người vay vốn không phải là người trực tiếp sử dụng vốn vay.

Trong các chương trình cho vay thông thường, người vay vốn sẽ là người trực tiếp nhận nợ và sử dụng vốn đã vay. Khác với các chương trình cho vay thông thường, cho HSSV vay vốn thông qua hộ gia đình, người đứng ra vay vốn và trực tiếp nhận nợ là hộ gia đình, nhưng hộ gia đình không phải là người trực tiếp sử dụng đồng vốn đã vay, mà hộ gia đình chuyển số tiền vốn vay này cho con, em mình sử dụng phục vụ cho việc học tập như nộp học phí, ăn ở, đi lại và chi phí học tập cho HSSV trong thời gian học tập tại trường.

Người trực tiếp vay vốn và trả nợ cho ngân hàng là cha mẹ HSSV, nhưng nguồn thu nhập chính để trả nợ là nguồn thu nhập của HSSV sau khi ra trường có việc làm.

Đối tượng vay vốn chương trình HSSV là những hộ nghèo, hộ có hoàn cảnh khó khăn, vì vậy, ngoài vay vốn từ chương trình cho vay HSSV hộ còn có thể đủ điều kiện và được vay vốn để sản xuất kinh doanh từ các chương trình cho vay khác như chương trình cho vay hộ nghèo, chương trình cho vay hộ sản xuất kinh doanh tại vùng khó khăn, chương trình cho vay giải quyết việc làm…

Do đó nguồn thu nhập để trả nợ ngân hàng của chương trình này rất khác với các chương trình cho vay khác, nguồn thu nhập để trả nợ bao gồm nguồn thu nhập của HSSV sau khi tốt nghiệp có việc làm mang lại và nguồn thu nhập từ sản xuất kinh doanh của hộ gia đình, dùng nguồn thu nhập tổng hợp của hộ gia đình để trả nợ Ngân hàng theo cam kết đã thỏa thuận.

Ngoài ra, người vay vốn là người trực tiếp sử dụng vốn vay đối với trường hợp HSSV mồ côi cả cha lẫn mẹ hoặc chỉ mồ côi cha hoặc mẹ mà người còn lại không có khả năng lao động thì HSSV được vay vốn trực tiếp tại Ngân hàng nơi nhà trường đóng trụ sở.

Bốn là, thủ tục và quy trình cho vay đơn giản, thuận tiện để HSSV có thể tiếp cận được với cho vay Ngân hàng một cách dễ dàng. Việc phê duyệt cho vay cần đảm bảo mục tiêu: xác định đúng đối tượng, xác định đúng nhu cầu vay vốn nhưng phải tránh phiền hà và thủ tục rườm rà.

Các hình thức đảm bảo tiền vay: Gia đình của HSSV có hoàn cảnh khó khăn thường là hộ nghèo có rất ít tài sản, do vậy yêu cầu về những tài sản thế chấp thông thường như đất đai, nhà cửa, máy móc và các tài sản khác là không thích hợp. Cho vay chính sách trong trường hợp này dựa trên uy tín của chính khách hàng vay, cho vay không cần tài sản đảm bảo. Ngân hàng có thể sử dụng một số hình thức thay cho tài sản thế chấp như: Nhóm liên đới, cho vay dựa trên uy tín và tính cách khách hàng, bảo lãnh của bên thứ ba

Về lãi suất cho vay: Đây là một vấn đề phức tạp. Hiện có hai quan điểm trái ngược nhau về lãi suất cho vay đối với HSSV có hoàn cảnh khó khăn. Luận văn: Cho vay học sinh sinh viên tại ngân hàng CSXH

Quan điểm thứ nhất áp dụng lãi suất ưu đãi, tức là lãi suất thấp hơn lãi suất áp dụng tại các NHTM trên thị trường do quan điểm này cho rằng vay vốn phải được hiểu như một nội dung của chính sách xã hội.

Quan điểm thứ hai cho rằng áp dụng lãi suất thị trường vì cho rằng HSSV có hoàn cảnh khó khăn cần vốn hơn, lãi suất ưu đãi hay không không quan trọng đối với HSSV vì thực tế cho thấy họ vẫn có thể đi vay nặng lãi và hoàn trả sòng phẳng.

Đối với tổ chức cấp tín dụng chính sách, bền vững tài chính là mục tiêu đạt được không dễ dàng. Yếu tố quan trọng nhất đảm bảo sự bền vững về tài chính là khả năng tự trang trải chi phí trong quá trình hoạt động. Chính sách về lãi suất cho vay liên quan đến vấn đề này.

Tuy nhiên nhằm đảm bảo mục tiêu bền vững, hoạt động cho vay đối với HSSV có hoàn cảnh khó khăn cũng giống như các hoạt động cho vay khác đều tuân thủ hai nguyên tắc đó là: Vốn vay được sử dụng đúng mục đích đã thỏa thuận và các món vay phải được hoàn trả đầy đủ, đúng hạn cả gốc và lãi.

Do đặc thù riêng có của chương trình cho vay HSSV, nên việc cho vay của chương trình này được xã hội hóa rộng hơn các chương trình cho vay khác, đặc biệt là khâu thu hồi nợ của chương trình cần có sự phối hợp của các đơn vị nơi cha mẹ HSSV cư trú, của đơn vị nơi HSSV làm việc, của các đơn vị đã được hưởng lợi từ chương trình cho vay HSSV và của nhiều cấp, nhiều ngành.

Năm là, mức vay không biến động theo thị trường tài chính mà thay đổi tăng lên theo biến động chi phí và giá cả từng năm. Mức vốn cho vay tối đa đối với một HSSV được quy định theo từng thời kỳ. Khi chính sách học phí của Nhà nước có thay đổi và giá cả sinh hoạt có biến động, Thủ tướng Chính phủ xem xét, quyết định điều chỉnh mức vốn cho vay trên cơ sở đề xuất của Ngân hàng và Bộ Tài chính.

Sáu là, phải có phương thức cho vay và huy động vốn phù hợp với yêu cầu quản lý một khối lượng khách hàng lớn với nhiều lần giao dịch. Để phù hợp với khả năng trả nợ của HSSV, Ngân hàng nên áp dụng đa dạng các phương thức cho vay: cho vay trực tiếp hoặc cho vay gián tiếp.

Bảy là, xã hội hóa việc cho vay đối với HSSV. Do đặc thù riêng có của việc cho vay đối với HSSV, nên việc cho vay của chương trình này được xã hội hóa rộng hơn các chương trình cho vay khác, đặc biệt là khâu thu hồi nợ của chương trình cần có sự phối hợp của các đơn vị nơi cha mẹ HSSV cư trú, của đơn vị nơi HSSV làm việc, của các đơn vị đã được hưởng lợi từ chương trình cho vay HSSV và của nhiều cấp, nhiều ngành. Để cho vay đối với HSSV thực hiện có hiệu quả thì Ngân hàng cần có sự phối hợp của nhiều bộ, ban ngành có liên quan như Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ Lao động Thương binh và Xã hội, …

1.2.3. Quy trình cho vay đối với học sinh sinh viên Luận văn: Cho vay học sinh sinh viên tại ngân hàng CSXH

1.2.3.1. Chính sách cho vay đối với học sinh sinh viên

Đối tượng HSSV được vay vốn

HSSV có hoàn cảnh khó khăn theo học tại các trường đại học (hoặc tương đương đại học), cao đẳng, trung cấp chuyên nghiệp và tại các cơ sở đào tạo nghề được thành lập và hoạt động theo quy định của pháp luật Việt Nam, gồm:

  • HSSV mồ côi cả cha lẫn mẹ hoặc chỉ mồ côi cha hoặc mẹ nhưng người còn lại không có khả năng lao động.
  • HSSV là thành viên của hộ gia đình thuộc một trong các đối tượng: + Hộ nghèo theo tiêu chuẩn quy định của pháp luật.
  • Hộ gia đình có mức thu nhập bình quân đầu người tối đa bằng 150% mức thu nhập bình quân đầu người của hộ gia đình nghèo theo quy định của pháp luật.
  • HSSV mà gia đình gặp khó khăn về tài chính do tai nạn, bệnh tật, thiên tai, hỏa hoạn, dịch bệnh trong thời gian theo học có xác nhận của UBND xã, phường, thị trấn nơi cư trú.
  • Bộ đội xuất ngũ theo học tại các cơ sở dạy nghề thuộc Bộ Quốc phòng và các cơ sở dạy nghề khác thuộc hệ thống giáo dục quốc dân.
  • Lao động nông thôn trong độ tuổi lao động, có trình độ học vấn và sức khỏe phù hợp với nghề cần học, học nghề trong các trường: cao đẳng, trung cấp nghề, trung tâm dạy nghề, trường đại học, trung cấp chuyên nghiệp của các Bộ, ngành, tổ chức chính trị – xã hội, các cơ sở đào tạo nghề khác.

Điều kiện vay vốn

  • HSSV đang sinh sống trong hộ gia đình cư trú hợp pháp tại địa phương nơi cho vay và thuộc đối tượng được vay vốn.
  • Đối với HSSV năm thứ nhất phải có giấy báo trúng tuyển hoặc giấy xác nhận được vào học của nhà trường.
  • Đối với HSSV từ năm thứ hai trở đi phải có xác nhận của nhà trường về việc đang theo học tại trường và không bị xử phạt hành chính trở lên về các hành vi: cờ bạc, nghiện hút, trộm cắp, buôn lậu.

Mức vốn cho vay

Mức cho vay tối đa đối với một HSSV do Thủ tướng Chính phủ xem xét, quyết định điều chỉnh. Căn cứ vào mức thu học phí của từng trường, sinh hoạt phí và nhu cầu của người vay để quyết định mức cho vay cụ thể đối với từng HSSV, nhưng tối đa mỗi HSSV không quá mức cho vay đã quy định theo từng tháng. Số tiền cho vay đối với mỗi hộ gia đình căn cứ vào số lượng HSSV trong gia đình, thời gian còn phải theo học tại trường và mức cho vay đối với mỗi HSSV.

Thời hạn cho vay

Thời hạn cho vay là khoảng thời gian được tính từ ngày người vay nhận món vay đầu tiên cho đến ngày trả hết nợ gốc và lãi được thỏa thuận trong Khế ước nhận nợ. Người vay phải trả nợ gốc và lãi tiền vay lần đầu tiên ngay sau khi HSSV có việc làm, có thu nhập nhưng không quá 12 tháng kể từ ngày HSSV kết thúc khoá học. Như vậy thời gian tối đa không quá 12 tháng tính từ ngày HSSV kết thúc khóa học ra trường chưa có việc làm được hiểu là thời gian ân hạn. Khi đó thời hạn cho vay tối đa được xác định theo công thức sau:

Thời hạn cho vay = thời hạn phát tiền vay + 12 tháng + thời hạn trả nợ

  • Thời hạn phát tiền vay: là khoảng thời gian tính từ ngày người vay nhận món vay đầu tiên cho đến ngày HSSV kết thúc khoá học, kể cả thời gian HSSV được nhà trường cho phép nghỉ học có thời hạn và được bảo lưu kết quả học tập (nếu có).
  • Thời hạn trả nợ: là khoảng thời gian được tính từ ngày người vay trả món nợ đầu tiên đến ngày trả hết nợ gốc và lãi. Người vay và ngân hàng thoả thuận thời hạn trả nợ cụ thể nhưng không vượt quá thời hạn trả nợ tối đa được quy định cụ thể như sau: Đối với các chương trình đào tạo có thời gian đào tạo đến một năm, thời gian trả nợ tối đa bằng 2 lần thời hạn phát tiền vay. Đối với các chương trình đào tạo trên một năm, thời gian trả nợ tối đa bằng thời hạn phát tiền vay.

Lãi suất cho vay

Do Thủ tướng Chính phủ quy định theo từng thời kỳ. Lãi suất nợ quá hạn bằng 130% lãi suất khi cho vay.

Tổ chức giải ngân

Việc giải ngân được thực hiện mỗi năm 02 lần vào các kỳ học. Số tiền giải ngân từng lần căn cứ vào mức cho vay tháng và số tháng của từng học kỳ. Giấy xác nhận của nhà trường hoặc giấy báo nhập học được sử dụng làm căn cứ giải ngân cho 2 lần của năm học đó. Để giải ngân cho năm học tiếp theo phải có giấy xác nhận mới của nhà trường. Luận văn: Cho vay học sinh sinh viên tại ngân hàng CSXH

Định kỳ hạn trả nợ, thu nợ, thu lãi tiền vay

Khi giải ngân số tiền cho vay của kỳ học cuối cùng, Ngân hàng cùng người vay thoả thuận việc định kỳ hạn trả nợ của toàn bộ số tiền cho vay. Người vay phải trả nợ gốc và lãi tiền vay lần đầu tiên khi HSSV có việc làm, có thu nhập nhưng không quá 12 tháng kể từ ngày HSSV kết thúc khoá học. Số tiền cho vay được phân kỳ trả nợ tối đa 6 tháng 1 lần, phù hợp với khả năng trả nợ của người vay do ngân hàng và người vay thoả thuận ghi vào Sổ vay vốn.

Thu nợ gốc và lãi tiền vay

  • Việc thu nợ gốc được thực hiện theo phân kỳ trả nợ đã thoả thuận trong Sổ vay vốn. Trường hợp người vay có khó khăn chưa trả được nợ gốc theo đúng kỳ hạn trả nợ thì được theo dõi vào kỳ hạn trả nợ tiếp theo.
  • Lãi tiền vay được tính kể từ ngày người vay nhận món vay đầu tiên đến ngày trả hết nợ gốc. Ngân hàng thoả thuận với người vay trả lãi theo định kỳ tháng hoặc quý trong thời hạn trả nợ. Trường hợp, người vay có nhu cầu trả lãi theo định kỳ hàng tháng, quý trong thời hạn phát tiền vay thì Ngân hàng thực hiện thu theo yêu cầu của người vay.
  • Đối với các khoản nợ quá hạn, thu nợ gốc đến đâu thì thu lãi đến đó; trường hợp người vay thực sự khó khăn có thể ưu tiên thu gốc trước, thu lãi sau.

Chính sách giảm lãi đối với người vay trả nợ trước hạn:

  • Số tiền lãi được giảm khi trả nợ trước hạn: Số tiền lãi được giảm tính trên số tiền gốc trả nợ trước hạn và thời gian trả nợ trước hạn của người vay.
  • Mức lãi suất được giảm bằng 50% lãi suất cho vay.
  • Số tiền lãi được giảm cho mỗi lần trả nợ trước hạn được tính theo công thức sau:
  • Số ngày trả nợ trước hạn được tính từ ngày trả nợ đến ngày trả nợ cuối cùng ghi trên Sổ vay vốn.

Điều chỉnh kỳ hạn nợ, gia hạn nợ và chuyển nợ quá hạn

  • Đến kỳ trả nợ cuối cùng, người vay có khó khăn chưa trả được nợ, phải có văn bản đề nghị gia hạn nợ thì được Ngân hàng xem xét cho gia hạn nợ cho đối tượng vay vốn; thời gian gia hạn nợ tối đa bằng 1/2 thời hạn trả nợ.
  • Trường hợp đối tượng được vay vốn không trả nợ đúng hạn theo kỳ hạn trả nợ cuối cùng và không được phép gia hạn nợ, Ngân hàng chuyển thành nợ quá hạn. Ngân hàng phối hợp với chính quyền địa phương, các tổ chức chính trị – xã hội có biện pháp thu hồi nợ.

Xử lý nợ bị rủi ro do nguyên nhân khách quan

Được thực hiện tại thời điểm thực tế phát sinh rủi ro hoặc theo từng đợt trên cơ sở đề nghị của khách hàng, của Ngân hàng và chấp thuận của cơ quan có thẩm quyền

1.2.3.2. Quy trình và thủ tục cho vay đối với học sinh sinh viên Luận văn: Cho vay học sinh sinh viên tại ngân hàng CSXH

Đối với hộ gia đình

Hồ sơ cho vay bao gồm:

  • Giấy đề nghị vay vốn kiêm phương án sử dụng vốn vay kèm Giấy xác nhận của nhà trường hoặc Giấy báo nhập học;
  • Danh sách hộ gia đình có HSSV đề nghị vay vốn với Ngân hàng;
  • Biên bản họp Tổ TK&VV;
  • Thông báo kết quả phê duyệt cho vay.

Quy trình cho vay: gồm 7 bước theo sơ đồ dưới đây:

  • Người vay
  • Người vay viết Giấy đề nghị vay vốn kèm Giấy xác nhận của nhà trường hoặc Giấy báo nhập học gửi cho Tổ TK&VV.
  • Tổ TK&VV nhận được hồ sơ xin vay của người vay, tiến hành họp Tổ để bình xét cho vay, kiểm tra các yếu tố trên Giấy đề nghị vay vốn, đối chiếu với đối tượng xin vay đúng với chính sách vay vốn của Chính phủ. Trường hợp người vay chưa là thành viên của Tổ TK&VV thì Tổ TK&VV tại thôn đang hoạt động hiện nay tổ chức kết nạp thành viên bổ sung hoặc thành lập Tổ mới nếu đủ điều kiện. Sau đó, lập danh sách hộ gia đình đề nghị vay vốn Ngân hàng kèm Giấy đề nghị vay vốn, Giấy xác nhận của nhà trường hoặc Giấy báo nhập học trình UBND cấp xã xác nhận.

Sau khi có xác nhận của UBND cấp xã, Tổ TK&VV gửi toàn bộ hồ sơ đề nghị vay vốn cho Ngân hàng để làm thủ tục phê duyệt cho vay.

Ngân hàng nhận được hồ sơ do Tổ TK&VV gửi đến, cán bộ Ngân hàng được Giám đốc phân công thực hiện việc kiểm tra, đối chiếu tính hợp pháp, hợp lệ của hồ sơ vay vốn, trình Trưởng phòng tín dụng (Tổ trưởng tín dụng) và Giám đốc phê duyệt cho vay. Sau khi phê duyệt, Ngân hàng lập thông báo kết quả phê duyệt cho vay gửi UBND cấp xã.

  • UBND cấp xã thông báo cho tổ chức chính trị – xã hội cấp xã (đơn vị nhận ủy thác cho vay) và Tổ TK&VV.
  • Tổ chức chính trị – xã hội cấp xã, Tổ TK&VV thông báo cho người vay biết kết quả phê duyệt của Ngân hàng.
  • Người vay đến điểm giao dịch tại xã hoặc trụ sở Ngân hàng nơi cho vay để nhận tiền vay.

Đối với học sinh sinh viên mồ côi vay trực tiếp tại Ngân hàng

Hồ sơ cho vay bao gồm: Giấy đề nghị vay vốn kiêm phương án sử dụng vốn vay kèm Giấy xác nhận của nhà trường hoặc Giấy báo nhập học.

Quy trình cho vay gồm 2 bước:

Bước 1: Người vay viết Giấy đề nghị vay vốn có xác nhận của nhà trường đang theo học tại trường và là HSSV mồ côi có hoàn cảnh khó khăn gửi Ngân hàng nơi nhà trường đóng trụ sở.

Bước 2: Nhận được hồ sơ xin vay, Ngân hàng xem xét cho vay.

1.2.4. Hiệu quả của cho vay đối với học sinh sinh viên Luận văn: Cho vay học sinh sinh viên tại ngân hàng CSXH

Hiệu quả cho vay đối với HSSV một mặt cần phải đánh giá bằng việc duy trì được quan hệ cho vay lâu dài, tin tưởng, đảm bảo tuân thủ nguyên tắc cho vay; mặt khác, cần được đánh giá trên phương diện hiệu quả mà vốn cho vay mang lại đối với ngân hàng, khách hàng và hiệu quả kinh tế – xã hội.

Hiệu quả trong mối quan hệ nguyên tắc cho vay

Hoàn trả đầy đủ, đúng hạn cả gốc và lãi: đây là nguyên tắc cơ bản xuyên suốt hoạt động cho vay dù là cho vay thương mại hay cho vay chính sách. Cho vay đối với HSSV phải được tổ chức và hoạt động theo những chuẩn mực của một tổ chức có hiệu quả kinh tế – xã hội, an toàn và phát triển đúng hướng, chương trình cho vay đối với HSSV phải được bảo toàn vốn để cho vay quay vòng đối với các thế hệ học sinh nối tiếp và thu lãi vay để trang trải một phần chi phí hoạt động theo quy định.

Sử dụng vốn đúng mục đích: Vốn vay phải được sử dụng đúng mục đích theo quy định, góp phần trang trải cho việc học tập, sinh hoạt theo học tại các trường.

Hiệu quả trong mối quan hệ rủi ro tín dụng

Rủi ro tín dụng là khi người đi vay sai hẹn trong thực hiện nghĩa vụ trả nợ theo hợp đồng bao gồm vốn gốc và/hoặc lãi. Sự sai hẹn có thể là trễ hạn hoặc không thanh toán. Rủi ro tín dụng sẽ dẫn đến tổn thất về tài chính, tức là giảm thu nhập ròng và giảm giá trị thị trường của vốn. Trong trường hợp nghiêm trọng có thể dẫn đến thua lỗ, hoặc ở mức độ cao hơn có thể dẫn đến phá sản. Đối với Ngân hàng chính sách, cho vay là dịch vụ đem lại nguồn thu gần như duy nhất. Một số chỉ tiêu được sử dụng để đánh giá chất lượng cho vay như sau:

Trong đó, tổng dư nợ xấu bao gồm nợ quá hạn, nợ khoanh và nợ xâm tiêu chờ xử lý. Nếu tỷ lệ nợ xấu, nợ quá hạn cao, thì hiệu quả kinh doanh thấp, độ rủi ro cao. Nếu tỷ lệ nợ xấu, nợ quá hạn thấp, hiệu quả kinh doanh cao, độ rủi ro thấp. Luận văn: Cho vay học sinh sinh viên tại ngân hàng CSXH

Hiệu quả trong mối quan hệ kinh tế xã hội

Đánh giá hiệu quả cho vay đối với HSSV về khía cạnh kinh tế – xã hội nghĩa là đánh giá xem vốn cho vay đối với HSSV đã mang lại giá trị hay có ý nghĩa như thế nào xét trên các mặt sau:

Thứ nhất, cho vay đối với HSSV tạo điều kiện cho bao nhiêu HSSV có hoàn cảnh khó khăn có tiền để trang trải kinh phí học tập. HSSV được hỗ trợ kinh phí để theo học các bậc học khác nhau kể cả đào tạo nghề, giúp HSSV ra trường có thể có việc làm ổn định, phát triển kinh tế cho bản thân và gia đình.

Thứ hai, cho vay đối với HSSV giúp HSSV xác định rõ trách nhiệm của mình trong quan hệ vay mượn, khuyến khích người vay sử dụng vốn vào mục đích học tập tốt để sau này ra trường có việc làm tạo thu nhập trả nợ ngân hàng.

Thứ ba, cho vay đối với HSSV góp phần nâng cao tỷ lệ lao động qua đào tạo có trình độ, phục vụ cho sự phát triển nền kinh tế tri thức, đào tạo những tài năng cho đất nước, tạo điều kiện phát triển giáo dục đáp ứng yêu cầu sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.

Thứ tư, góp phần cân đối đào tạo cho các vùng miền và các đối tượng là người có hoàn cảnh khó khăn vươn lên; giảm bớt dần sự thiếu hụt cán bộ, thu hẹp dần khoảng cách chênh lệch về dân trí, về kinh tế giữa các vùng miền, tạo ra khả năng đáp ứng yêu cầu sự nghiệp xây dựng bảo vệ đất nước trong giai đoạn mới, cải tạo đời sống của một bộ phận HSSV, góp phần đảm bảo an ninh, trật tự, hạn chế được những mặt tiêu cực.

Thứ năm, cho vay đối với HSSV không chỉ hỗ trợ cho HSSV mà còn giúp cho các nhà trường ổn định về số lượng, nguồn thu, đảm bảo phát triển chất lượng giảng dạy của nhà trường.

Thứ sáu, trong quá trình thực hiện xóa đói giảm nghèo và thực hiện mục tiêu kinh tế – chính trị – xã hội, nhận thấy việc cung cấp tài chính đối với HSSV thông qua hình thức cho vay là rất hiệu quả. Quá trình tập trung các nguồn vốn và chu chuyển qua hình thức cho vay đã tạo được một khối lượng vốn gấp nhiều lần để hỗ trợ HSSV, đồng thời thông qua việc cung cấp vốn bằng hình thức cho vay đã giúp HSSV nghèo có điều kiện vươn lên học tập tốt, nhằm nâng cao địa vị xã hội.

Thứ bảy, bên cạnh những hiệu quả vật chất, cho vay đối với HSSV đã giúp người dân tăng thêm lòng tin vào Đảng, Chính phủ; góp phần tích cực vào sự thành công trong chính sách kinh tế của Chính phủ.

1.2.5. Chỉ tiêu đánh giá hiệu quả cho vay đối với học sinh sinh viên Luận văn: Cho vay học sinh sinh viên tại ngân hàng CSXH

Khi đo lường hiệu quả hoạt động cho vay của một tổ chức tín dụng nói chung, người ta thường xem xét và so sánh các kết quả đầu ra và chi phí đầu vào tương ứng nhằm đạt được kết quả đó. Thông thường các nhà nghiên cứu sử dụng các chỉ tiêu lợi nhuận và tỷ suất lợi nhuận để đo lường hiệu quả kinh tế của hoạt động cho vay trên qua điểm của ngân hàng. Tuy nhiên, cho vay đối với HSSV không vì mục tiêu lợi nhuận, do vậy chỉ tiêu về lợi nhuận và tỷ suất lợi nhuận là không thích hợp để đo lường hiệu quả hoạt động cho vay đối với HSSV. Để đánh giá hiệu quả cho vay đối với HSSV, theo quan điểm của tác giả, các chỉ tiêu định lượng sau là phù hợp:

  • Dư nợ cho vay: là tổng số tiền mà các hộ vay vẫn còn nợ ngân hàng đến thời điểm báo cáo.
  • Doanh số cho vay: là tổng số tiền ngân hàng cho các hộ vay trong một thời kỳ nhất định, thường là một năm tài chính.
  • Doanh số thu nợ: là tổng số tiền mà ngân hàng thu hồi nợ gốc từ các hộ vay trong một thời gian nhất định, thường là một năm tài chính.
  • Doanh số thu lãi : là tổng số tiền lãi mà ngân hàng thu được từ các hộ vay trong một thời gian nhất định, thường là một năm tài chính.
  • Nợ quá hạn và tỷ lệ nợ quá hạn: Nợ quá hạn là số tiền các hộ vay chưa trả ngân hàng khi các khoản vay đến hạn. Tỷ lệ nợ quá hạn là tỷ lệ phần trăm của nợ quá hạn so với tổng dư nợ.
  • Số học sinh sinh viên được vay vốn: là số HSSV nhờ vay vốn mà trang trải một phần chi phí học tập.

1.2.6. Các nhân tố ảnh hưởng đến hoạt động cho vay đối với học sinh sinh viên

1.2.6.1. Nhân tố chủ quan

Nhân tố chủ quan được hiểu là những nhân tố nội tại của ngân hàng, nó ảnh hưởng trực tiếp đến kết quả hoạt động quản lý cho vay đối với học sinh sinh viên.

Một là, chính sách cho vay của ngân hàng khi thực hiện sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến đối tượng nào và xu hướng phát triển đối tượng vay vốn của ngân hàng.

Hai là, nghiệp vụ của ngân hàng đảm bảo làm đúng chính sách và đúng quy trình. Trong một chuỗi các giai đoạn để thực hiện chính sách cho vay học sinh sinh viên, nghiệp vụ của ngân hàng là vấn đề về mặt chuyên môn, về mặt đáp ứng không chỉ cho người vay được hưởng lợi đúng từ chính sách của các cơ quan quản lý nhà nước mà còn đảm bảo cho sự bảo tồn và phát triển lâu dài của chính sách. Luận văn: Cho vay học sinh sinh viên tại ngân hàng CSXH

Quy trình cho vay là tổng hợp các nguyên tắc, quy định của ngân hàng, trong đó xây dựng các bước đi cụ thể theo một trình tự nhất định kể từ khi chuẩn bị hồ sơ đề nghị cho vay cho đến khi chấm dứt quan hệ cho vay. Đây là một quy trình bao gồm nhiều giai đoạn mang tính chất liên hoàn, theo một trình tự nhất định, đồng thời có quan hệ chặt chẽ và gắn bó với nhau. Dựa vào quy trình cho vay ngân hàng sẽ thiết lập các thủ tục cho phù hợp với quy định của pháp luật và đảm bảo mục tiêu trong cho vay. Thông qua quy trình kiểm soát được việc thực hiện và kết quả thực hiện, đồng thời điều chỉnh quy trình cho phù hợp thực tiễn khi có thay đổi.

Ba là, chất lượng đội ngũ cán bộ tín dụng. Con người luôn là yếu tố quyết định sự thành công hay thất bại của bất kỳ một tổ chức nào, trong đó có ngân hàng. Trong hoạt động cho vay, cán bộ tín dụng là người tham gia trực tiếp các khâu của quy trình cho vay. Khi xem xét yếu tố này ta sẽ xét dưới hai góc độ:

Trước hết là trình độ chuyên môn nghiệp vụ: Một cán bộ tín dụng có trình độ chuyên môn giỏi, có kinh nghiệm cao sẽ thực hiện nhiệm vụ đạt kết quả tốt, tránh được những rủi ro xuất phát từ phía chủ quan của con người. Từ đó đưa ra các quyết định đúng đắn, hạn chế được những sai lầm do lựa chon sai khách hàng, qua đó sẽ nâng cao được chất lượng cho vay.

Tiếp theo, cán bộ tín dụng phải có tư cách đạo đức: Vì nếu một người cán bộ không có tư cách đạo đức, luôn đề cao lợi ích cá nhân, móc ngoặc với khách hàng, chấp nhận cho vay đối với những khách hàng không đủ tiêu chuẩn, bỏ qua những khách hàng thuộc đối tượng cho vay lại đủ điều kiện vay vốn của ngân hàng, nhận hối lộ, tham nhũng để cho vay trái Pháp luật. Tất cả những hành vi đó đều ảnh hưởng xấu tới chất lượng cho vay của ngân hàng.

Bốn là, công tác kiểm tra giám sát hoạt động cho vay HSSV. Một trong những hoạt động nhằm giúp cho ngân hàng hạn chế được rủi ro là công tác kiểm tra, kiểm soát, thanh tra. Công tác này không chỉ thực hiện với khách hàng mà còn thực hiện đối với bản thân ngân hàng. Thông qua công tác này các nhà quản lý sẽ đảm bảo được chất lượng cho vay, quy trình được thực hiện đúng quy định chưa, phát hiện kịp thời các sai sót, đánh giá tính hiệu quả của hệ thống quản lý từ đó đôn đốc nhắc nhở cán bộ tín dụng kịp thời sửa chữa.

Năm là, trình độ, công nghệ, trang thiết bị của ngân hàng. Nền kinh tế càng phát triển thì yêu cầu áp dụng các công nghệ tiên tiến vào trong các nghiệp vụ của ngành tài chính ngân hàng là cần thiết vì nó không những giảm chi phí, tiết kiệm thời gian giao dịch, ngân hàng dễ triển khai các chương trình mới.

1.2.6.2. Nhân tố khách quan Luận văn: Cho vay học sinh sinh viên tại ngân hàng CSXH

Là nhóm nhân tố bên ngoài không do chủ quan của ngân hàng.

Thứ nhất: Chính sách của Chính phủ

Chính sách của Chính phủ về cho vay đối với HSSV áp dụng trên diện rộng hay thu hẹp. Bên cạnh tính đúng đắn, tính nhân văn của một chính sách thì phạm vi hay sức ảnh hưởng là vô cùng quan trọng. Phạm vi rộng, sức ảnh hưởng có chiều sâu, đặc biệt cả về không gian và thời gian như chính sách cho vay học sinh sinh viên đòi hỏi phải có một cơ chế quản lý, phương pháp quản lý mang tính hệ thống, đồng bộ, chi tiết vừa mang lại hiệu quả cao, vừa giảm thiểu những vấn đề phát sinh trong quá trình thực hiện.

Thứ hai: Vai trò của các cơ quan tham gia quản lý vay vốn học sinh sinh viên

Vai trò của mỗi cơ quan tổ chức tham gia quản lý được thực hiện nghiêm túc sẽ vừa thúc đẩy tiến trình vay vốn, vừa mang lại hiệu quả về nhiều mặt cho hộ vay và cho cả địa phương và xã hội. Chính sách đúng đắn, nhân văn hợp lòng dân nhưng nếu không được thực thi nghiêm túc, không được giám sát thường xuyên sẽ dần mất đi hiệu quả cần đạt được trong mục tiêu đề ra ngay từ khi được ban hành.

Thứ ba: Mạng lưới Tổ tiết kiệm và vay vốn

Mạng lưới mạnh sẽ đảm bảo yêu cầu trong lĩnh vực tài chính. Đối với bất kỳ một hoạt động nào dù nhỏ cũng cần có nhân lực. Ở đây lại là cả một chính sách sâu rộng, có sức ảnh hưởng rất lớn toàn xã hội như vậy không chỉ một cơ quan một tổ chức với nhân sự hạn hẹp về số lượng, về công nghệ mà triển khai được. Chính vì thế, việc chính sách cho vay học sinh sinh viên theo quy trình vay vốn này không thể không phát triển mạnh mẽ mạng lưới Tổ TK&VV. Hơn thế, cần phải phát triển lớn mạnh hơn nữa.

Thứ tư: Môi trường kinh tế trong và ngoài nước

Đây là nhân tố trong nhóm nhân tố khách quan vì bất kỳ một hoạt động kinh tế nào cũng đều diễn ra trong một môi trường kinh tế nhất định và chịu tác động mạnh mẽ của môi trường đó. Môi trường khó khăn về vốn sẽ đẩy ngân hàng cho vay không kịp nhu cầu theo thời điểm vay đặc thù của chương trình vay vốn học sinh sinh viên vào đầu các kỳ học.

Thứ năm: Môi trường văn hóa-chính trị-xã hội

Môi trường văn hóa chính trị có ảnh hưởng đến tâm lý của những người vay vốn. Trong khi chính sách vẫn còn chưa khép kín thì tự ý thức mỗi gia đình sẽ chịu ảnh hưởng tính khu vực để quyết định vay vốn hay không vay vốn (tự nỗ lực cố gắng chắt chiu hơn).

Thứ sáu: Tư cách đạo đức của khách hàng

Trong quan hệ cho vay, tư cách đạo đức của khách hàng là yếu tố quyết định tới thiện chí trả nợ, cũng như mức độ trung thực và điều này quyết định đến hoạt động trả nợ của khách hàng, do đó nó cũng tác động đến kết quả hoạt động quản lý cho vay.

1.3. Kinh nghiệm về cho vay đối với học sinh sinh viên trên thế giới và bài học kinh nghiệm đối với Việt Nam Luận văn: Cho vay học sinh sinh viên tại ngân hàng CSXH

Tất cả các quốc gia trên thế giới kể cả nước giàu và nước nghèo đều phải coi việc giải quyết vấn đề cho vay đối với HSSV, vấn đề chính sách xã hội như một chiến lược xây dựng kinh tế xã hội toàn cầu. Nhưng tùy theo điều kiện về chính trị và kinh tế mà mỗi quốc gia có một chính sách khác nhau. Phương thức cho HSSV vay tiền đã được thực hiện ở trên 50 nước. Đa số các nước cho vay dựa và yếu tố thu nhập và sử dụng phương thức trả nợ (thu hồi) theo kiểu truyền thống. Tức là quy định thời gian vay và trả nợ sau khi tốt nghiệp.

1.3.1. Trung Quốc

Chương trình cho sinh viên vay lần đầu tiên xuất hiện ở Trung Quốc năm 1986. Hai chương trình quốc gia chính thứcđược bắt đầu năm 1999 và hiện vẫn đang trong giai đoạn xây dựng; một chương trình do chính phủ trợ cấp và chương trình thứ hai hoạt động theo hình thức thương mại. Chương trình cho sinh viên vay vốn do chính phủ trợ cấp là chương trình cho vay chính ở Trung Quốc. Chương trình có đối tượng là sinh viên nghèo hệ chính quy tập trung ở các trường đại học công lập. Nguồn vốn vay do bốn ngân hàng thương mại của Nhà nước cấp. Mặc dù các cơ sở giáo dục có xử lý bước đầu đơn xin vay vốn nhưng các ngân hàng thương mại chịu trách nhiệm lựa chọn, cho vay và thu nợ; họ cũng chịu hầu hết các rủi ro về việc người vay không trả nợ. Các ngân hàng nhận được lãi suất cho vay và một nửa trong số đó do Chính phủ trả. Mặc dù các ngân hàng thương mại cấp vốn vay nhưng tổng số vốn vay lại do hệ thống “chỉ tiêu” kiểm soát theo tổng số lãi chính phủ hỗ trợ và sự sẵn sàng cấp vốn vay của các ngân hàng thương mại (nếu ngân hàng không muốn cho vay nữa thì sẽ cấp số vốn vay ít hơn so với chỉ tiêu). Không có người bảo lãnh chính thức các khoản cho vay; uy tín của cá nhân sinh viên chính là một hình thức đảm bảo chứ không xem xét hồ sơ cho vay của người xin vay. Sinh viên sẽ phải trả nợ trong vòng bốn năm sau khi tốt nghiệp. Thu nhập tương đối thấp của các sinh viên tốt nghiệp đại học cộng với giai đoạn thu hồi vốn ngắn (4 năm) gây áp lực khá lớn đối với đối tượng vay vốn. Họ mất khoảng 24% tổng thu nhập hàng năm. Chương trình này không mang lại sự công bằng vì những sinh viên khó khăn có ít cơ hội nhận vốn vay hơn và sinh viên có hoàn cảnh kinh tế giống nhau ở các trường khác nhau lại nhận được số vốn vay khác nhau. Vì các ngân hàng phải chịu hầu hết các rủi ro về việc người vay không trả nợ nên họ có xu hướng phân biệt những sinh viên có nguy cơ này – đó chính là những sinh viên nghèo hơn và học ở những trường có vị thế thấp hơn. Ngoài ra, vì chính quyền địa phương trợ cấp lãi suất cho các cơ sở giáo dục ở địa phương nên những nơi nghèo hơn lại ít có khả năng hơn trong việc trợ cấp lãi suất cho các trường đại học địa phương. Luận văn: Cho vay học sinh sinh viên tại ngân hàng CSXH

Không giống như chương trình do chính phủ trợ cấp, Chương trình cho sinh viên vay vốn theo hình thức thương mại thông thường do các ngân hàng thương mại (và các hợp tác xã tín dụng nông thôn) thực hiện lại dành cho sinh viên các trường đại học tư thục và công lập mà không tính đến hoàn cảnh kinh tế xã hội. Lãi suất vay vốn được tính theo giá thị trường và không được chính phủ trợ cấp. Thời gian hoàn trả vốn cũng khác nhau vì các ngân hàng tham gia có những quy định riêng về vốn vay. Vì vốn vay được đảm bảo thông qua tài sản của bố mẹ/người đỡ đầu để giảm tối thiểu rủi ro không trả nợ nên trong thực tế chương trình chỉ dành cho sinh viên xuất thân từ những gia đình thuộc tầng lớp trung lưu và thượng lưu có tài sản thế chấp theo yêu cầu. [1]

1.3.2. Philippin

Các chương trình cho sinh viên vay ở Phillippin có lịch sử khá lâu: Chương trình “Học trước trả nợ sau” được xây dựng từ năm 1976. Chỉ giới hạn cho những sinh viên nghèo học ở các trường đại học công lập, chương trình chưa bao giờ được thực hiện trên quy mô lớn và chỉ mang lại ảnh hưởng rất nhỏ đến tài chính giáo dục đại học.

Chương trình “Học trước trả nợ sau” có hai giai đoạn. Trong giai đoạn thứ nhất (1976-1989), các tổ chức tài chính của nhà nước – bao gồm hệ thống bảo hiểm xã hội và ngân hàng nhà nước – đã được yêu cầu cấp vốn vay ban đầu và có nhiệm vụ thực hiện chương trình, trong đó bao gồm cả cơ chế cho vay và thu nợ. Các tổ chức tài chính của nhà nước đã không đáp ứng được mục tiêu của chương trình: trong giai đoạn 1976-1989, họ chỉ giải ngân được 40% vốn kế hoạch mặc dù đã có được sự đảm bảo từ chính phủ trong trường hợp người vay không trả được nợ và họ chỉ thu được khoảng 40% số nợ đáo hạn.

Với việc các tổ chức tài chính của nhà nước ngừng tham gia từ năm 1989, chương trình đã được Văn phòng dịch vụ sinh viên thuộc Uỷ ban Giáo dục đại học điều hành. Tuy nhiên, những cơ quan này lại thiếu năng lực và động cơ để điều hành một chương trình cho vay vốn vững chắc. Ngân sách hạn hẹp tiếp tục làm hạn chế khả năng đến được với vài nghìn đối tượng muốn vay mỗi năm và mức vay thường không đủ lớn để trả học phí. Việc không muốn thu nợ và thái độ tiêu cực của người vay trong trả nợ đã khiến cho tỷ lệ thu nợ hiện giảm xuống chỉ còn 2%. Gần đây mới xuất hiện hai chương trình mới của chính phủ tập trung vào các vùng cụ thể (có khó khăn về kinh tế) và các đơn vị đặc biệt – Trung tâm chất lượng cao của các trường đại học. Mặc dù cả hai chương trình đều được chính phủ tài trợ (thông qua Uỷ ban Giáo dụcđại học), các cơ sở giáo dục tham giađều chịu trách nhiệm điều hành trực tiếp chương trình kể cả giải ngân và đặc biệt là thu nợ. Một số cơ sở đã từ chối tham gia vào chương trình Trung tâm chất lượng cao của trường đại học. Hoạt động thí điểm các khoản vốn vay ở trường đại học hiện nay do chính phủ tài trợ cũng được tiến hành trên quy mô nhỏ với sự thành công không chắc chắn. Hiện không có kế hoạch rõ ràng trong việc xây dựng bất cứ chương trình quốc gia nào có phạm vi vàảnh hưởng lớn trong tương lai.[1]

1.3.3. Thái Lan Luận văn: Cho vay học sinh sinh viên tại ngân hàng CSXH

Chương trình cho vay của Thái lan bắt đầu hoạt động từ năm 1996 và có đối tượng mục tiêu là học sinh, sinh viên khó khăn ở các trường Trung học Phổ Thông, trường dạy nghề, cao đẳng, đại học công lập và tư thục. Quy mô của chương trình là rất lớn và đến được khoảng một phần tư học sinh Trung học Phổ Thông, một phần ba sinh viên đại học (trừ hai trườngđại học mở) và một nửa tổng số sinh viên các trường sư phạm (gọi là các trường Rajabhat). Chương trình hoạt động thông qua Uỷ ban quốc gia cho học sinh, sinh viên vay vốn (và văn phòng cho vay vốn). Uỷ ban này nhận được trợ cấp hàng năm từ ngân sách quốc gia. Việc chọn lựa đối tượng cho vay được các cơ sở giáo dục thực hiện (trường học, cao đẳng và đại học). Các cơ sở này nhận được ngân sách cho vay thông qua hệ thống phân bổ ngân sách từ trên xuống dưới, từ uỷ ban cho vay vốn trung ương thông qua Bộ Giáo dục và Bộ Đại học (nay là hai bộ phận thuộc Bộ Giáo dục). Các cơ sở giáo dục có quyền tự quyết đáng kể trong quy trình cho vay vốn, bao gồm quyết định về quy mô vốn vay (lên đến con số tối đa được quy định) và mục đích cho vay (học phí, chi phí ở và chi phí sinh hoạt khác); phương thức phân bổ vốn được phân cấp nhiều như thế này dẫn đến sự bất công đáng kể trong hệ thống giáo dục. Mặc dù chương trình nhằm vào những học sinh, sinh viên có nhu cầu nhưng việc xác định đối tượng vay vốn lại được thực hiện không hiệu quả. Mức trần thu nhập gia đình để được vay vốn cao hơn ba lần so với mức thu nhập chính thức được tính là mức nghèo. Phân bổ ngân sách vốn vay cho các cơ sở giáo dục chỉ dựa vào bình diện xã hội của học sinh, sinh viên (đối với các trường đại học, tiêu chí phân bổ hoàn toàn không dựa vào mức độ nghèo của sinh viên trong trường đại học hoặc không dựa vào nhu cầu). Sự phát triển nhanh của chương trình (vượt đáng kể so với kế hoạch) đã dẫn đến việc giảm ngân sách cho đối tượng vay vốn mới. Điều này được thấy rõ thông qua quy mô vốn vay trung bình đang giảm theo thời gian (thậm chí trên danh nghĩa) chứ không phải qua số người vay vốn mới (con số này tiếp tục tăng ở bậc đại học). Rõ ràng là các cơ sở giáo dục muốn trải rộng số kinh phí vốn vay đang giảm đi để phục vụ cho một số lượng học sinh, sinh viên tăng hơn và một lần nữa việc này lại làm giảm đi tác động của chương trình trong việc hỗ trợ các học sinh, sinh viên nghèo nhất.

Chương trình cho vay của Thái Lan nhận được mức trợ cấp của chính phủ cao hơn đáng kể so với chương trình của các nước tiến hành nghiên cứu điển hình khác; với lãi suất 1% và việc hoàn vốn chỉ trên danh nghĩa, trong thực tế học sinh, sinh viên chỉ phải hoàn lại một tỷ lệ vốn nhỏ so với số vốn vay ban đầu.[1]

1.3.4. Bài học kinh nghiệm cho Việt Nam Luận văn: Cho vay học sinh sinh viên tại ngân hàng CSXH

Nhìn chung, số đông các quốc gia trên thế giới có các chương trình khác nhau trợ giúp tài chính cho sinh viên học đại học và sau đại học. Mục tiêu của việc thực hiện các chương trình cho vay vốn học tập có thể phân thành 5 nhóm:

Thứ nhất, tạo nguồn thu nhập cho các trường đại học do có thể tăng cao hơn học phí; Thứ hai, tạo điều kiện mở rộng, phát triển hệ thống giáo dục đại học; Thứ ba, tăng cơ hội cho người nghèo tiếp cận giáo dục đại học, góp phần giải quyết công bằng xã hội; Thứ tư, đáp ứng được nguồn nhân lực trình độ đại học cho phát triển kinh – xã hội của quốc gia; Thứ năm, góp phần giảm bớt gánh nặng tài chính cho sinh viên.

Từ những thực tế của công tác cho vay HSSV ở các nước, chúng ta có thể rút ra bài học kinh nghiệm đối với Việt Nam như sau:

  • Thứ nhất, sự cần thiết của chương trình cho vay HSSV: nhìn chung các chương trình cho vay đối với học sinh nghèo, các HSSV có hoàn cảnh khó khăn là chương trình cần thiết, phổ biến đối với các nước. Vì vậy, việc duy trì và phát triển của Quỹ tín dụng đào tạo là cần thiết, khách quan, phù hợp xu thế thời đại. Cho vay đối với HSSV có hoàn cảnh khó khăn cần được trợ giúp từ phía nhà nước.
  • Thứ hai, về tổ chức bộ máy và chức năng hoạt động của chương trình cho vay HSSV: việc Chính phủ chỉ đạo bàn giao Chương trình cho vay HSSV từ Ngân hàng thương mại cồ phần Công thương Việt Nam sang NHCSXH là hợp lý, nhằm tách bạch tín dụng chính sách ra khỏi tín dụng thương mại, thuận tiện cho việc cấp nguồn vồn và cấp bù lãi suất cho vay.
  • Thứ ba, qua thực tiễn cho vay HSSV ở nước ta cần nghiên cứu cải tiến về phương thức giải ngân vốn cho vay HSSV. Chúng ta có thể áp dụng cách giải ngân vốn cho vay thông qua hộ gia đình, từ đó gắn trách nhiệm trả nợ, chịu trách nhiệm về khoản vay đối với hộ gia đình. Thực hiện cách giải ngân này sẽ thuận lợi trong công tác kiểm tra hộ vay, đôn đốc hộ vay trả nơ, hạn chế tối đa rủi ro có thể xảy ra.
  • Thứ tư, rút ra kinh nghiệm thoả thuận phân kỳ trả nợ HSSV cho phù hợp với thu nhập của gia đình HSSV và thu nhập của chính HSSV ấy.
  • Thứ năm, cần hoàn thiện hơn về chế tài và biện pháp xử lý nợ đối với các khoản vay chây ỳ, cố tình không trả nợ, trên cơ sở có sự phối hợp giữa nhà trường và Ngân hàng để thông báo cho cơ quan tuyển dụng HSSV khi ra trường, coi đây là chuẩn đạo đức cần thiết cho HSSV khi nhận công tác.
  • Thứ sáu, vấn đề phối hợp giữa các ngành các cấp trong xây dựng chính sách cho vay sinh viên trong công tác cho vay, cũng như triển khai thực hiện cho vay, thu nợ và trong việc giải quyết việc làm cho HSSV là hết sức cần thiết.

Từ những bài học kinh nghiệm trên, nó không chỉ có giá trị cho các nhà hoạch định chính sách tham khảo trên cơ sở vận dụng sáng tạo vào điều kiện cụ thể của Việt Nam mà nó còn giúp cho có hướng đi và giải pháp thích hợp.

Tóm tắt Chương 1

Chương 1 đã hệ thống những vấn đề lý luận và thực tiễn liên quan đến cho vay đối với HSSV của Ngân hàng, cụ thể:

  • Lý luận về cho vay đối với HSSV, trong đó nêu bật một số khái niệm, đặc điểm và vai trò về: cho vay Ngân hàng; khách hàng là HSSV trong hoạt động cho vay ngân hàng, khái niệm HSSV; sự cần thiết của cho vay đối với HSSV.
  • Khái niệm, đặc trưng cơ bản cho vay đối với HSSV; quy trình cho vay đối với HSSV; các nhân tố ảnh hưởng đến cho vay đối với HSSV; chỉ tiêu đánh giá hiệu quả cho vay đối với HSSV.
  • Kinh nghiệm về cho vay đối với HSSV trên thế giới và rút ra bài học kinh nghiệm đối với Việt Nam. Luận văn: Cho vay học sinh sinh viên tại ngân hàng CSXH

CÓ THỂ BẠN QUAN TÂM ĐẾN DỊCH VỤ:  

===>>> Luận văn: Khái quát về cho học sinh sinh viên vay tại NHCSXH

0 0 đánh giá
Đánh giá bài viết
Theo dõi
Thông báo của
guest
0 Góp ý
Phản hồi nội tuyến
Xem tất cả bình luận
0
Rất thích suy nghĩ của bạn, hãy bình luận.x